Atopik dermatit özellikle çocuklarda sık görülen
kronik, tekrarlayıcı, kaşıntılı ve enflamatuvar bir deri hastalığıdır.
Hastalık özellikle gelişmiş olan ülkelerde artış göstermektedir. Yaşam
boyu görülme sıklığı tüm dünyada giderek artmaktadır.
Klinik bulgular
Egzematik lezyonlar akut, subakut veya kronik olabilir. Lezyonlar yaş ile ilişkili morfoloji ve dağılım gösterirler. Çok çeşitli yaş aralıklarında her iki cinsiyette de görülebilen bir cilt rahatsızlığıdır. Atopik dermatit bebek, çocuk ve erişkinde görülmekle beraber erişkinlerde oran azdır. Kişi veya meslek sınırlaması yoktur.
Bebeklik dönemi (infantil dönem, 2 yaş altı):
Bebeklerde ve küçük çocuklarda yanaklar veya saçlı deri ve ekstremite ekstansör yüzlerinde akut lezyonlarda veziküller görülür, şiddetli olgularda seröz eksudalar ve krutlar izlenir. Kronik dönemde kaşıntılı, eritemli, skuamlı ve krutlu lezyonlar görülür. Gövde tutulumu olabilir ancak diaper bölgesi genellikle tutulma olmaz.
Çocukluk çağı/okul çağı (2-12 yaş):
Fleksural bölgelerde, el-ayak bileği volar yüzlerinde ve boyunda subakut ve kronik dönem egzematöz lezyonlar görülür. Daha az eksudasyon gösteren likenifiye, ekskoriye plaklar izlenir. Özellikle boynun her iki yanında atopik “dirty neck=kirli boyun” adı verilen retiküle pigmentasyon görülebilir.
Ergenlik/erişkin dönem (13 yaş ve üstü):
Erişkinlerde hastalık çok daha lokalizedir ve kronik egzematöz lezyonlar görülür. Çoğu olguda fleksuralarda likenifiye lezyonlar vardır. Daha az sıklıkta baş, göz kapakları, boyun, gövde üst kısmı, omuzlar, saçlı deri ve eller hastalıktan etkilenir. Erişkinlerde hastalık yalnız kronik el egzeması veya prurigo benzeri lezyonlarla seyredebilir.
Egzama Tedavisinde Nemlendiriciler
Yapılacak en önemli şey cildin nemlendirilmesidir. Çünkü egzamada cilt bariyeri bozuktur. Cilt asla suyu tutamaz. Bu ciltteki bariyer bozukluğu düzeltilmelidir. Uygun nemlendiriciler düzenli olarak bütün vücuda sürülmelidir. Banyodan çıkınca vücut nemli iken nemlendiriciler uygulanması daha da etkili olur. Nemlendiriciler hastanın durumuna göre günde 2-4 defa kullanımı sağlanabilir.
Egzama Tedavisinde İlaçlar
Egzama tedavisinde etkili çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar içinde en önemlileri ise kortizon içeren ilaçlardır. Bunlar egzama tedavisinin temelini oluşturmaktadır. Egzamanın alevlenmesini önleyen en etkin ilaçlardır. Fakat ailelerde kortizona karşı bir korku bulunmaktadır. Kortizon içeren kremler sadece egzama olan bölgelere günde iki defa ince tabaka halinde uygulanmalıdır. Derinin daha ince olduğu yüz ve kıvrım yerlerine zayıf etkili kortizon sürülmeli ve bu süre 7-10 günü geçmemelidir. Bu kurallara uyulduğu takdirde yan etkiye yol açmazlar.
Son yıllarda egzama tedavisinde etkili kortizon içermeyen yeni ilaçlar kullanıma girmiştir. Bu maddelerden pimekrolimus ülkemizde bulunmakta fakat 2 yaşından sonra kullanılması önerilmemektedir. Fakat Crisaborole ve dupilumab yurtdışında kullanıma girmekle birlikte ülkemizde bulunmamaktadır. Antihistaminik içeren alerji hap ve şurupları kaşıntının giderilmesi için kullanılması önerilir fakat etkileri çok zayıftır. Gece kaşıntısını engellenmesinde yararlı olabilirler. Antibiyotikler yalnızca deri infeksiyonlarının tedavisinde kullanılmalıdırlar. Bunun dışında tedavide yeri yoktur.
Egzama Tedavisinde Giyim
Egzamalı bebek ve çocuklara yünlü ve sentetik kumaşlar ve tayt gibi sıkı giysiler giydirilmemelidir. Çünkü yünlü, sentetik ve sıkı giysiler terlemeye neden olarak egzama belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunların yerine bol pamuklu veya ipek giysiler tercih edilmelidir.
Çamaşırlar toz deterjan yerine sıvı deterjan veya granül sabunlarla yıkanmalı ve çok iyi durulanmalıdır. Yumuşatıcı maddeler kullanılmamalıdır.
Egzama yaşam boyu devam eder mi, zamanla düzelir mi?
Bugün için egzamanın tamamen düzelmesini sağlayacak bir tedavi yöntemi yoktur. Fakat kendiliğinden geçebilen bir hastalıktır. Egzamalı çocukların yaklaşık %75’i ergenlik öncesi düzelir. Ancak hastaların ilerde gelişebilecek astım ve alerjik nezle bakımından izlenmesi önemlidir.
Sonuç olarak;
- Atopik dermatit çocuklarda en sık görülen alerjik cilt hastalığıdır.
- Atopik dermatit nedenlerinin başında genetik yatkınlık gelmektedir.
- Atopik dermatitin diğer nedenleri arasında başta besin alerjisi olmak üzere çeşitli çevresel faktörler rol oynar.
- Belirtiler görüldüğü zaman Çocuk Alerji uzmanına gidilmesinde uygun teşhis ve tedavi ve izlemin yapılması gerekir.
- Alerji testi yapılması gerekebileceği için çocuk alerji uzmanına giderken son 1 hafta içinde alerji şurupları, öksürük şurupları ve soğuk algınlığı ilaçları kesilmelidir. Bir doz kullanılması bile testi etkilemektedir.
- Egzama teşhisi çocuk ve aile ilgili bilgi, muayene bulguları ile konulur.
- Egzama teşhisinde alerji testi önemlidir ve ciltten alerji testi 1-2 aylıktan itibaren yapılabilir.
- Bebek ve çocuklarda egzama teşhisi ve tedavisinde eğitimli ve deneyimli uzmanlar Çocuk Alerji uzmanlarıdır.
- Egzamayı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi olmamakla birlikte uygulanan bütün önlem ve ilaçlarla hastalığın bulguları kontrol altında tutulabilir.
- Egzamalı çocukların yaklaşık %75’i ergenlik öncesi düzelir.
Önemli Not:
Çocuk Alerji Uzmanları (yeni adıyla Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı) doğumdan 18 yaşına kadar görülen astım ve alerjik hastalıklar konusunda özel eğitim alarak Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı diploması alan ve aynı zamanda da Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olan doktorlardır.
KAYNAKLAR
- Eichenfield LF, Tom WL, Berger TG, et al: Guidelines of care for the
management of atopic dermatitis: section 2. Management and treatment of
atopic dermatitis with topical therapies. J Am Acad Dermatol 2014;71:116-
32. - Nowicki R, Trzeciak M, Wilkowska A, et al: Atopic dermatitis: current
treatment guidelines. Statement of the experts of the Dermatological
Section, Polish Society of Allergology, and the Allergology Section, Polish
Society of Dermatology. Postepy Dermatol Alergol 2015;32:239-49. - Simpson EL: Atopic dermatitis: a review of topical treatment options. Curr
Med Res Opin 2010;26:633-40. - Lio PA, Lee M, LeBovidge J, Timmons KG, Schneider L: Clinical management of
atopic dermatitis: practical highlights and updates from the atopic dermatitis
practice parameter 2012. J Allergy Clin Immunol Pract 2014;2:361-9. - Tollefson MM, Bruckner AL; Section On Dermatology: Atopic dermatitis:
skin-directed management. Pediatrics 2014;134:e1735-44. - Bayramgürler D, Odyakmaz Demirsoy E: Psoriyaziste Topikal Tedavi. Turkiye
Klinikleri J Dermatol-Special Topics 2012;5:32-42.
