İyot sağlık açısından çok önemli olmakla beraber vücudumuzda ki her hücre tarafından kullanılan bir mineraldir. İyot eksikliği oluşan bir insanın sağlıklı bir yaşam sürmesi mümkün değildir. Çünkü vücudumuzun tüm hormonal sistemi ile etkileşen hatta onları koordine eden tiroid bezi hormanları iyot olmadan üretilemez.
Troidin hashimato, hipo-hiper troidi, nodül ve kanser gibi her tür hastalığı yüksek doz iyot kullanılarak (bir kısmı) tedavi edilebilir. Bu şekilde zararsız bir yöntem varken özellikle radyoaktif tedavilerden uzak durulmalıdır.
İyot eksikliği nedir?
İyot, insanların büyüme ve gelişmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. İyot eksikliği sonucunda birçok zihinsel gerilik ortaya çıkabilir ve dünyada önlenebilir zihinsel geriliklerin başlıca nedeni iyot eksikliğidir. Tiroid hormonlarının üretilememesinden dolayı bu tür zihinsel gerilikler ve çeşitli hastalıklar ortaya çıkar. Hamilelik ve bebeklik döneminde iyot eksikliği kalıcı hastalıklara da yol açabilir.
Belirtileri nelerdir?
İyot eksikliği, ülkemizde genellikle görülen mineral eksikliklerinden bir tanesidir. Belirtiler, benzer şekilde seyreder ve bunların büyük bir kısmı tiroid hormonu üretimindeki bozukluklara bağlı olarak ortaya çıkar. İyot eksikliğinin görüldüğü hastalarda beliriler;
- Boyunda şişlik (guatr oluşumu)
- Cilt kuruluğu
- Üşüme ve titreme
- Sürekli yorgunluk
- Kabızlık
- Kolesterol yüksekliği (hiperlipidemi)
- Kilo alma
- Bilinç bulanıklığı ve unutkanlık (demans)
- Kalp ritminin yavaşlaması, bayılma ve baş dönmesi
- Depresyon
- Yüksek kolesterol
- Kas gücünde azalma
- Depresyon
- Saç dökülmesi
- Kas ve kemik hastalıkları
İyot eksikliğini anlamak için idrarda iyot miktarına bakılır. Fakat bu test vücudun iyot yeterliliğini göstermez. Bu test alınan iyotun büyük bir kısmının idrarla atıldığını gösterir. Bu sebepten dolayı tıbbın kabul ettiği günlük iyot ihtiyacından (150 mcg) daha yüksek miktarda iyot almak gerekmektedir. Bu nedenle gönül rahatlığıyla takviye iyot alınabilir çünkü iyotun fazlası idrarla atılır.
Bir bireyde günlük iyot alımının 10 mcg’nin altına düştüğü durumlarda guatrın da eşlik ettiği hipotiroidizm ortaya çıkar. Guatr hastalığı iyot eksikliğinin en erken klinik belirtisidir.
Hamilelikte iyot eksikliği;
Bu derecede iyot eksikliği hamilelerde fetüsün yeterince gelişememesine yol açabileceği gibi düşüklere ve ölü doğumlara da yol açar.
Çocukluk döneminde iyot eksikliği;
Çocukluk dönemindeki iyot eksikliğinde ise zeka gerilikleri görülme olasılığı yüksektir. Daha az miktarda iyot eksikliği sonucunda ise hiperaktivite, dikkat bozukluğu ve odaklanamama gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Yetişkinlikte;
Yetişkinlerde iyot eksikliği başlangıçta guatr olmak üzere birçok komplikasyona yol açar, ek olarak bilişsel fonksiyonların yerine getirilebilmesini güçleştirir. İyot eksikliğinin kronikleştiği durumlarda da tiroid kanseri görülme oranı yüksektir.
Doğurganlık ve Regl dönemi;
Dünyada kadınların büyük bir kısmında iyot eksikliği var ve yeni araştırmalar iyot eksikliğinin kadınların doğurganlıklarını azaltabileceğini öne sürüyor.
Vücudun tüm hücrelerinin iyota ihtiyacı olduğunu düşünürsek ve iyot glanduler depolarda depolanıyor ise hormonal denge üzerinde önemli etkileri olduğu kaçınılmazdır.
Genç kadınlarda adet bozukluğunun nedenlerinden biri diyette iyot eksikliği olabilir. İyot tüketiminin kontrolü ve iyot geri kazanımı için önleyici tedbirler, üreme sisteminin daha iyi işleyişine katkıda bulunur.
Troid hormonları vücudun enerji ihtiyacını düzenleyen önemli bir sistemidir. Bu düzenlemeyi yapmak için iyot ihtiyacı vardır.
Kolesterol;
Hipotroid kişilerde hormon üretimi için salınan TSH hormon düzeyi, yüksek kolesterol düzeyleri ile ilişkilidir. Yapılan bazı çalışmalar düzenli iyot takviyesi alan kişilerin kolesterol düzeylerinin düştüğünü göstermektedir. Kolesterol problemi olan kişilerin oldukça yan etkisi olan kolesterol ilaçlarına başlamadan önce alternatif olarak iyot kullanması doğal ve yan etkisi olmayan bir çözüm sunabilir.
Sonuç Olarak;
- Vücudun normal işleyişine devam etmesi, metabolizmanın düzenlenmesi ve hormonal dengenin korunması gibi pek çok durum için yeterli ve dengeli beslenme ile makro ve mikro besin ögesi gereksinimlerinin karşılanması gerekir.
- Bazı durumlarda gebelik, kronik hastalıklar gibi fizyolojik durumlara veya yaşanılan coğrafi bölgeye bağlı olarak dengeli beslenmeye rağmen vitamin ve mineral eksiklikleri görülebilmektedir.
- Bunlar arasında en yaygını olan iyot eksikliğinden korunabilmek adına iyotlu sofra tuzları kullanılmalı, iyot içeriği yüksek olan yeşil sebzeler, balık ve deniz ürünleri gibi besinlere diyette yeteri kadar yer verilmeli imkan var ise daha iyi bir biyoyararlanım için iyot takviyesi alınmalıdır.
Tiroid sorununuz var ise yahut daha tedbirli bir takviye kullanımı almak istiyorsanız eczacınıza veya doktorunuzu danışın.
KAYNAK;
https://jag.journalagent.com/tjh/pdfs/TJH_27_4_269_274.pdf
https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-iyot-ve-iyot-eksikliginin-sagliga-etkileri-47078.html
https://journals.tubitak.gov.tr/medical/abstract.htm?id=12868
