Kolajen mekanik olarak bilinen en dayanıklı biyolojik moleküldür. Sahip olduğu dayanıklılık yapısal durumundan kaynaklanır. Kolajen zincirleri arasında kendine özgü çapraz bağlar vardır. Bunlar kolajene ek dayanıklılık sağlar. Bağların oluşumunu sağlayan özel biyolojik katalizörlerin (enzimler) çalışabilmesi için vitaminlere (C vitamini) ve eser elementlere (bakır) ihtiyaç duyulur. C vitamini eksikliğinde kolajen sentezi baskılanır ve azalan kolajenin yerine yenisi oluşturulamaz. Kolajen hayli uzun ömürlü bir protein olmakla birlikte yapımı ve organizasyonu için hücrelerimiz çok uğraşır. Ancak diğer proteinler gibi onun da bir yaşam süresi var. Yıprananların yenisi ile değiştirilmesi gerekmektedir.
En ağır organımız olan cilt, toplam ağırlığımızın %15’ini oluşturmakta olup cildimiz, sadece dış görünüşümüzü yansıtmıyor, içimizde olup bitenlerin de aynası. Dış dünyanın olumsuz etkenlerine karşı bizi bir zırh gibi korumaktadır. Sadece iklim etkilerinden değil aynı zamanda pek çok mantara, parazite, bakteriye ve virüse karşı da en ilk savunma hattımızdır
Derinin esneklik ve dayanıklılığını sağlayan tip I ve tip III kolajendir. Bunlar dermiste en bol bulunan proteinlerdir. Cilt yaşlanınca giderek esnekliğini kaybetmekte, kurumaya başlamakta ve hiç sevmediğimiz kırışıklıklar ortaya çıkmaktadır.
Kolajen Tipleri Nelerdir?
Tip 1 Kolajen:Vücutta en fazla miktarda bulunan kolajen çeşidi. Vücudumuzun parçalarını oluşturan eozinofilik liflerden oluşmakta. Organlar, bağlar, tendonlar ve ciltte bulunan tip 1 kemikleri destekliyor, cilde gerginlik ve elastikiyet veriyor, yaraların iyileşmesini sağlıyor.
Tip 2 Kolajen:Eklem kıkırdaklarını oluşturur. Eklem sağlığı adına önemlidir. Yaşa bağlı eklem ağrıları ve çeşitli artrit semptomları ile başa çıkmaya çalışıyorsanız Tip 2 kolajen size göre.
Tip 3 Kolajen:Organlarımızı ve cildimizi oluşturan hücre dışı matrisin ana bir bileşenlerinden biridir.Kalp, kan damarları ile kan dokusunu oluşturmada, cilde esneklik ve sıkılık kazandırmada etkileri bulunmaktadır. Yani kısacası damarlara elastikiyet, kaslara güç veriyor.
Tip 4 Kolajen: Cildin sıvı filtrasyonu kısmında görev alıyor, sindirim ve solunum yüzeylerini oluşturuyor. Cildin aşağı (derin) katmanlarında yer alan kolajen tipi, yağ ve organları çevreleyen bazal zarın da oluşumunda etkilidir.
Tip 10 Kolajen: Yeni kemiklerin oluşumunda ve eklem kıkırdaklarının gelişimi için önemli bir kolajen tipidir. Özellikle eklem kıkırdaklarında herhangi bir hasar varsa tip 10 kolajeni alımınız iyileşme sürecinizi hızlandıracaktır.
Kolajen / Hidrolize Kolajen
Hidroliz işlemi amino asitlerin bağlarını koparıyor, yani ürün daha hızlı bir şekilde sindirilip dolaşıma katılıyor. Hidrolize edilmiş kolajen, amino asitleri içermesi ve de ciltte bulunan Tip 1 kolajeni uyarıcı özelliğinden dolayı tercih sebebidir. Böylece cilt hücrelerinde kolajenin gen ifadesi artar ve kolajenin oluşumu hızlanmış olur.
Kaybına Yol Açan Faktörler Nelerdir?
Çevre kirliliği, sigara, alkol tüketimi, uzun süreli güneş ışınlarına maruz kalma, kan şekerinin ani yükselişi, aşırı şeker tüketimi, paketlenmiş, rafine gıdalar, sağlıksız beslenme, uyku düzensizliği..
Cildin Hangi Yüzeylerinde Etkilidir?
Sivilceler, akneler ve cilt yüzeyinde oluşan lekeler, yanaklarda meydana gelen çöküntüler, alında oluşan kırışıklık çizgileri, göz kenarlarında oluşan kaz ayakları, ağız köşesinde oluşan derin çizgiler üzerinde kolajen oldukça etkilidir.
Derin gülümseme çizgileri, dudak üzerinde oluşan özellikle sigara tüketen kişilerde meydana gelen kırışıklıklarda etkilidir.
Kimler Kullanmaya İhtiyaç Duyabilir?
Kuru ve hassas bir cilde sahip olanlar,
Cilt elastikiyetini kaybetmiş olanlar,
Leke oluşumu yaşayanlar,
Doğum sonrası vücudunda çatlakları olanlar,
Alkol ve sigara sebebiyle saç, cilt ve tırnaklarında sağlıksız bir görüntüye sahip olanlar,
Tırnaklarında yavaş uzama, soyulma veya sık sık kırılma gibi problemleri bulunanlar,
Cilt yüzeyinde yara veya yanıkları bulunanlar kolajenin takviyesine ihtiyacı duyabilirler.
Kolajen İçeren Bazı Besinler Nelerdir?
Et ve Kemik Suyu: Et ve kemiklerinin kısık ateşte en az 6 saat kısık ateşte kaynatılarak elde edilen hafif jelimsi suyu içmek sağlık için oldukça faydalıdır. Kemik suyu eklem fonksiyonlarını desteklemektedir ve eklem ağrıları üzerinde iyileştirici etkisi bulunmaktadır.
Yeşil Sebzeler: Yüksek miktarda kolajen içermektedirler. Yeşil yapraklı sebzelerde vücudumuzda ki prokollajen miktarını artıran klorofil bulunmaktadır. Aynı zamanda vücudumuzu UV ışınlarına ve radikallere karşı korumaktadır. Ispanak, pazı, lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler tercih edilmelidir.
Sarımsak: Yüksek miktarda kükürt içermektedir. Kükürt eklemlerde ciltte var olan kolajeni tetikleyip üretilmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda hasarlı eklemleri onarmaya yarayan taurin ve lipit asitlerini bulundurmaktadır200
Yumurta Beyazı: Kolajen, yüksek miktarda amino asit ve kükürt içermektedir. Kükürt, toksinlerin vücuttan atılmasını kolaylaştırmaktadır.
Avokado ve Avokado Yağı: E vitamini açısından zengindir, kolajen yapımını destekler ve cilt yaşlanmasınıgeciktirir.
Soya Ürünleri: Soyanın etken maddesi olan jenistein antioksidan deposu görevi görür, cildi korur ve sıkılaştırır
Kırmızı Meyve ve Sebzeler: Dış etkenlerin neden olduğu kolajenin parçalanmasını engelleyen ellagik asit bulundururlar. Ahududu, elma, böğürtlen, vişne ve çilek gibi kırmızı meyveler vücutta kolajenin üretimini arttırır.
Fasulyeler: Vücudu hyaluronic asit üretmeye teşvik eder. Hyaluronic asit, cildin nem dengesini ayarlayıp cildi pürüzsüz bir görüntüye kavuşturmaktan sorumludur ve oldukça yaşlanma karşıtıdır. Kolajenin sentezini artırarak hücre yenilenmesini sağlamaktadır.
Kaynaklar:
1)https://www.bu.edu/aldolase/biochemistry/html_docs/CollagenTypes&Disorders.pdf
2) https://doi.org/10.1111/j.1601-6343.2004.00308.x
3) Ricard-Blum, S., “The Collagen Family”, Cold Spring Harbor Perspectives in Biology, Cilt 3, s. 1-19, 2011.
4) Naylora, E. C., Watsona, R. E. B., Sherratta, M. J., “Molecular aspects of skin ageing”, Maturitas, Cilt 69, s. 249-256, 2011.
5) Shoulders, M. D., Raines, R. T., “Collagen structure and stability”, Annual Review of Biochemistry,Cilt 78, s. 929-958, 2009.
